తెలంగాణ - వ్యవసాయ రంగం

వ్యవసాయ కాలాలు
పంట సాగు కాలాన్ని బట్టి సంవత్సరాన్ని మూడు వ్యవసాయ రుతువులు (కాలాలు)గా విభజించారు.

ఖరీఫ్
దీన్నే నైరుతి రుతుపవన కాలం అని కూడా అంటారు. ఈ కాలం జూన్ నుంచి అక్టోబర్ వరకు ఉంటుంది. ఈ రుతువులో వరి, జొన్న, మొక్కజొన్న, సజ్జ, రాగి, పత్తి తదితర పంటలు పండుతాయి.

రబీ
ఇది నవంబర్ నుంచి ఫిబ్రవరి వరకు ఉంటుంది. ఈ రుతువులో గోధుమ, బార్లీ, పప్పు ధాన్యాలు మొదలైన పంటలు పండుతాయి.

జయాద్ / జైద్
దీన్నే వేసవి కాలపు పంట అంటారు. ఈ సీజన్‌లో నీటి పారుదల సౌకర్యం ఉన్న ప్రాంతాల్లో పంట సాగు చేస్తారు. ఈ పంట కాలం మార్చి నుంచి మే వరకు ఉంటుంది. ఈ సీజన్‌లో వరి, దోస, పుచ్చకాయ, కూరగాయలు, మొక్కజొన్న తదితర పంటలు పండుతాయి.

రాష్ర్ట వ్యవసాయ శీతోష్ణస్థితి జోన్లు
మృత్తిక రకం, ఉష్ణోగ్రత, వర్షపాతం తదితర వ్యవసాయ, వాతావరణ లక్షణాల ఆధారంగా ఆయా ప్రాంతాల్లో వ్యవసాయ అభివృద్ధి కోసం రాష్ట్రాన్ని నాలుగు వ్యవసాయ శీతోష్ణస్థితి మండలాలు(జోన్లు)గా విభజించారు. అవి..
1. ఉత్తర తెలంగాణ జోన్
ఈ వ్యవసాయ మండలంలో కరీంనగర్, నిజామాబాద్, ఆదిలాబాద్ జిల్లాలున్నాయి. దీని ప్రధాన కేంద్రం కరీంనగర్ జిల్లాలోని ‘జగిత్యాల’. ఈ జోన్‌లో 144 మండలాలు, ఆరు పరిశోధనా కేంద్రాలున్నాయి. దీని విస్తీర్ణం 35.5 వేల చ.కి.మీ.
2. మధ్య తెలంగాణ జోన్
ఈ వ్యవసాయ మండలంలో వరంగల్, ఖమ్మం, మెదక్ జిల్లాలు ఉన్నాయి. దీని ప్రధాన కేంద్రం వరంగల్. ఈ జోన్‌లో 132 మండలాలు, ఏడు పరిశోధనా కేంద్రాలున్నాయి. దీని విస్తీర్ణం సుమారు 30.6 వేల చ.కి.మీ.
3. దక్షిణ తెలంగాణ జోన్
ఈ వ్యవసాయ మండలంలో మహబూబ్‌నగర్, నల్లగొండ, రంగారెడ్డి జిల్లాలు ఉన్నాయి. ఈ జోన్ ప్రధాన కేంద్రం మహబూబ్‌నగర్ జిల్లాలోని ‘పాలెం’. 164 మండలాలు, ఆరు పరిశోధనా కేంద్రాలు ఈ జోన్‌లో ఉన్నాయి. దీని విస్తీర్ణం సుమారు 39.3 వేల చ.కి.మీ.
4. అధిక ఎత్తు, గిరిజన ప్రాంతాల జోన్
ఖమ్మం, ఆదిలాబాద్ జిల్లాల్లోని ఎక్కువ ఎత్తులో ఉన్న ప్రాంతాలు, గిరిజన ప్రాంతాలు ఈ జోన్‌లో ఉన్నాయి. ఈ వ్యవసాయ మండల ప్రధాన కేంద్రం చింతపల్లిలో ఉంది. దీని పరిధిలో 13 మండలాలు, మూడు పరిశోధనా కేంద్రాలున్నాయి. విస్తీర్ణం 4.66 వేల చ.కి.మీ.

పంటల రకాలు
రాష్ర్టంలో పండే పంటలను ఆహార పంటలు, ఆహారేతర పంటలుగా విభజించవచ్చు.
1. ఆహార పంటలు: ఆహార ధాన్యాల్ని అందించే పంటల్ని ‘ఆహార పంటలు’ అంటారు. ఆహార పంటల్ని తిరిగి రెండు రకాలుగా విభజించవచ్చు. అవి..
ఎ) కాయధాన్యాలు: వరి, గోధుమ, జొన్న, సజ్జ, రాగులు, మొక్కజొన్న, కొర్రలు మొదలైనవి.
బి) పప్పుధాన్యాలు: మాంసకృత్తుల్ని అందించే కందులు, శనగలు, పెసలు, ఉలవలు, మినుములు మొదలైన వాటిని పప్పుధాన్యాలు అంటారు.
2. ఆహారేతర పంటలు (లేదా) వాణిజ్య పంటలు
ఆహారేతర అవసరాల కోసం ఉపయోగించే పదార్థాలను ఉత్పత్తి చేసే పంటలను ఆహారేతర పంటలు అంటారు. వీటిని నాలుగు రకాలు విభజించవచ్చు.
ఎ) నార పంటలు: పత్తి, జనపనార.
బి) నూనె గింజలు: వేరుశనగ, నువ్వులు, ఆవాలు, సోయాబిన్, పొద్దుతిరుగుడు.
సి) తోట పంటలు: రబ్బరు, టీ, కాఫీ, మల్బరి మొదలైనవి.
డి) సుగంధ ద్రవ్యాలు: లవంగాలు, యాలకులు, పసుపు, మిరియాలు.
రాష్ర్టంలో సాగుకు అనువైన భూమిలో 60 శాతం విస్తీర్ణంలో ఆహార పంటలను సాగు చేస్తున్నారు. రాష్ర్టంలో ఆహార ధాన్యాల ఉత్పత్తి వృద్ధి రేటు 3.97 శాతం.

రాష్ర్టంలో పండే పంటలు
వరి
ఇది ప్రధాన ఆహార పంట. ఉష్ణ మండల పంట. వరి పండించడానికి ఒండ్రు నేలలు అత్యంత అనుకూలమైనవి. రాష్ర్టంలో సాగుకు యోగ్యమైన భూమిలో 25 శాతం విస్తీర్ణంలో వరి సాగవుతోంది. వరి పంట 75 శాతం ఖరీఫ్ లోనే పండుతోంది.

మన ఊరు - మన కూరగాయలు పథకం
2014 ఆగస్టు 6న తెలంగాణ ప్రభుత్వం ఈ పథకాన్ని ప్రారంభించింది.
ఈ పథకం ఉద్దేశాలు..

సునందిని
రాష్ట్రీయ కృషి వికాస్ యోజన కింద సునందినిని అమలు చేస్తున్నారు. ఇది లేగదూడల ఆహార సబ్సిడీ కార్యక్రమం. పాల కోసం పశుసంతతిని పెంచాలనేదే దీని లక్ష్యం. లేగదూడను బట్టి రూ. 5 వేల నుంచి రూ. 18 వేల వరకు బీమా సౌకర్యం ఉంటుంది.