స్టెతస్కోప్‌లో శబ్దం పెద్దగా వినపడటానికి కారణం?

ద్వని అభిలక్షణాలు:
ధ్వనికి ప్రధానంగా 3 రకాల అభిలక్షణాలు ఉంటాయి. అవి..
1. పిచ్‌ లేదా కీచుదనం
2.తీవ్రత
3. నాదగుణం లేదా నాణ్యత
1. పిచ్‌ లేదా కీచుదనం: కీచుస్వరం, బొంగురుస్వరాల మధ్య ఉండే లక్షణమే కీచుదనం.
ఇది పౌనపున్యంపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
ఈ లక్షణాన్ని హెర్ట్జ్‌(Hz) ప్రమాణంతో
కొలుస్తారు.
ధ్వని కీచుదనం కొలవడానికి వాడే పరికరం టోనోమీటర్‌.

పిచ్‌ లేదా కీచుదనం ఉండే జీవులు:
1) దోమలు
2) చిన్నపిల్లలు
3) మహిళలు
4) తుమ్మెద
మహిళల స్వరానికి పురుషుల స్వరం కంటే ఎక్కువ కీచుదనం ఉంటుంది.
శృతిదండం పిచ్‌ దాని భుజాలపై ఆధారపడి ఉంటుంది.

3. నాదగుణం: ధ్వనుల్లో ఉండే వ్యత్యాసాన్ని గుర్తించే స్వభావాన్ని నాదగుణం అంటారు.
ఉదా: వాహనాన్ని చూడకుండా దాని నుంచి వచ్చే ధ్వని ఆధారంగా వాహనాన్ని గుర్తించవచ్చు.
ఇది వ్యక్తికి ఉండే శృతి గ్రాహ్యతపై ఆధారపడి ఉంటుంది.
ధ్వని ముద్రణ, పునరుత్పత్తి: పాల్సన్‌ మొదటిసారి స్టీల్‌ పలకలపై ధ్వనిని రికార్డ్‌ చేసి పునరుత్పాదన చేశారు. ఈ పద్ధతిలో ధ్వని తీవ్రత, స్పష్టత చాలా తక్కువగా ఉండటం వల్ల ఇది ప్రాచుర్యం పొందలేకపోయింది.
టేప్‌ రికార్డర్‌లో ఉండే ప్లాస్టిక్‌ టేప్‌పై ఫెర్రిక్‌ ఆక్సైడ్‌ లేదా ఐరన్‌ ఆక్సైడ్‌తో పూతపూసి ధ్వనిశక్తిని అయస్కాంతశక్తి రూపంలో నిల్వ చేస్తారు.

టేప్‌రికార్డర్‌ ఆవిష్కర్త: పాల్సన్‌.
థామస్‌ ఆల్వా ఎడిసన్‌ గ్రామ్‌ఫోన్‌ ప్లేట్లపై ధ్వనిని రికార్డ్‌ చేసి పునరుత్పత్తి చేశారు. ఈ పద్ధతిలో పునరుత్పత్తి చేసిన∙ధ్వని తీవ్రత, స్పష్టత అధికం.
ఆధునిక కాలంలో సి.డి., డి.వి.డి.లలో ధ్వని రికార్డ్‌ చేసి పునరుత్పత్తి చేసే ప్రక్రియలో లేజర్‌ కిరణాలను ఉపయోగిస్తారు.
సి.డి.ని ఆవిష్కరించింది: సోనీ, ఫిలిప్స్‌
సినిమా రీల్‌లో ధ్వనిని రికార్డ్‌ చేసి, పునరుత్పాదన చేసేందుకు ‘కాంతి విద్యుత్‌ ఫలితం’ ఉపయోగిస్తారు.

ధ్వని వెలువడే సందర్భం	ధ్వని తీవ్రత (dB లలో)
కనురెప్పలు కదిలినప్పుడు	0
గుసగుసలాడినప్పుడు	15–20
గోడ గడియారంలో లోలకం కదిలినప్పుడు	30
సాధారణ సంభాషణ	50–60
టెలిఫోన్‌ రింగ్‌	60
చెవికి ప్రమాదకరమైన ధ్వని	85
ట్రాఫిక్‌ నుంచి విడుదలయ్యే ధ్వని	80–90
చెవిపోటుకి కారణమయ్యే ధ్వని	120
ఉరుములు ఉరిమినప్పుడు	150
జీఎస్‌ఎల్‌వీ నుంచివిడుదలయ్యే ధ్వని	250

కాంతి విద్యుత్‌ ఫలితం :
కాంతి కిరణాలు క్షారలోహ పలకల ఉపరితలంపై పతనం చెందినప్పుడు అవి ఎలక్ట్రాన్లను ఉద్గారం చేయడం వల్ల వలయంలో విద్యుత్‌ ప్రసారం జరుగుతుంది. దీన్ని కాంతి విద్యుత్‌ ఫలితం అంటారు.

ముఖ్యమైన ప్రశ్నలు :
1. ధ్వని నాణ్యత దేనిపై ఆధారపడి ఉంటుంది?
ఎ) తరంగదైర్ఘ్యం
బి) పౌనపున్యం
సి) డోలనపరిమితి
డి) అతిస్వరం