అసెంబ్లీ... తెలుసుకోతగ్గ అంశాలు

ఆంధ్రప్రదేశ్
శాసనసభ స్థానాలు- 175
శాసనమండలి స్థానాలు- 50
లోక్‌సభ స్థానాలు- 25
రాజ్యసభ స్థానాలు- 11
గవర్నర్- విశ్వభూష‌ణ్ హ‌రిచంద‌న్

ముఖ్యమంత్రి- వైఎస్‌ జగన్‌మోహన్‌రెడ్డి

శాసనసభ స్పీకర్- తమ్మినేని సీతారామ్‌

తెలంగాణ
 

శాసనసభ స్థానాలు- 119
శాసనమండలి స్థానాలు- 40
పార్లమెంట్ స్థానాలు- 17
రాజ్యసభ స్థానాలు- 7
గవర్నర్-  తమిళిసై సౌందరరాజన్

ముఖ్యమంత్రి- కల్వకుంట్ల చంద్రశేఖర్ రావు
శాసనసభ స్పీకర్- పోచారం శ్రీనివాస రెడ్డి

అసెంబ్లీ భవన నిర్మాణం
హైదరాబాద్‌లోని అసెంబ్లీ భవనాన్ని 1913లో నిర్మించారు. ఈ భవనం నిజానికి హైదరాబాద్ టౌన్‌హాల్. 1905లో ఆరో నిజాం మీర్ మహబూబ్ అలీ 40వ పుట్టిన రోజు సందర్భంగా హైదరాబాద్ రాష్ట్ర ప్రజలు ఈ భవన నిర్మాణానికి అవసరమైన నిధులు సేకరించారు. ఈ భవన నిర్మాణం పూర్తవడానికి ఎనిమిది ఏళ్ల సమయం పట్టింది. పర్షియన్, రాజస్థానీ శైలుల మేళవింపుతో ఈ భవనాన్ని ప్రత్యేక వాస్తుశిల్పకళా నిపుణులు డిజైన్ చేశారు. 1980లో పాత అసెంబ్లీ భవనానికి ఆనుకొని నూతన భవనాన్ని నిర్మించారు. నూతన భవనం కూడా పాత భవనం మాదిరిగా ఉంటుంది. రెండింటిలో ఏది పాతదో, ఏది కొత్తదో కనిపెట్టడం కష్టం.

తొలి సమావేశాలు..
ఉమ్మడి ఆంధ్రప్రదేశ్ అసెంబ్లీ తొలి సమావేశాలు 1956 డిసెంబర్ 3న ప్రారంభమయ్యాయి. తొలి స్పీకర్‌గా అయ్యదేవర కాళేశ్వరరావు, డిప్యూటి స్పీకర్‌గా కొండా లక్ష్మణ్ బాపూజీ వ్యవహరించారు. ఆ సమయంలో సభలో 245 మంది సభ్యులుగా ఉండేవారు. ఆంధ్రరాష్ట్రానికి చెందిన ఎమ్మెల్యేలు 140, హైదరాబాద్ రాష్ట్ర ఎమ్యెల్యేలు 105 మంది. ఉమ్మడి రాష్ట్రంలో చివరిసారిగా 2014, జూన్‌లో జరిగిన అసెంబ్లీ సమావేశాలకు స్పీకర్‌గా నా దెండ్ల మనోహర్ వ్యవహరించారు.

చట్ట నిర్మాణం
ప్రజలకు ఉపయోగపడేలా రూపొందించుకున్నవే చట్టాలు, శాసనాలు. ప్రస్తుత వ్యవస్థలో అంటిపెట్టుకొని ఉన్న లోపాలను సవరించి ప్రజలకు ఉత్తమ జీవితాన్ని అందించడమే వాటి ఉద్దేశం. ప్రజల పరిస్థితులను మెరుగుపరచడానికి కొత్త చట్టాలు, శాసనాల అవసరం ఉంది. రాష్ట్ర కార్యకలాపాలు పెరిగేకొద్దీ శాసనాల సంఖ్య కూడా పెరుగుతూనే ఉంటుంది.

బిల్లు: బిల్లు అంటే ముసాయిదా చట్టం అని అర్థం. బిల్లు చట్టంగా మారాలంటే వివిధ దశలను దాటాలి.

ప్రతిపాదనా నోటీసు: బిల్లును సభలో ప్రవేశపెట్టాలనుకొనే సభ్యుడు లేక మంత్రి ముందుగా సభ అనుమతి కోసం ప్రతిపాదనా నోటీసు ఇవ్వాలి. బిల్లు ప్రతిని, ఉద్దేశ కారణాలను తెలియజేయాలి. ప్రతిపాదనా నోటీసు గడువు ఏడురోజులు. ప్రతిపాదనను సభ్యుడెవరైనా వ్యతిరేకిస్తే ప్రతిపాదించిన, వ్యతిరేకించిన సభ్యుల అభిప్రాయాల్ని విని ఎలాంటి చర్చకు తావీయకుండా సభ అనుమతికి పెట్టవచ్చు.

గెజిట్‌లో ప్రచురణ: ప్రవేశపెట్టడానికి అనుమతి లభించిన వెంటనే బిల్లును, దాని ఉద్దేశ కారణాలను గెజిట్‌లో ప్రచురించాలి. బిల్లును ప్రవేశపెట్టిన తరువాత ప్రతిపాదిత సభ్యుడు దానిని సభ పరిశీలనకు గానీ, సెలెక్ట్ కమిటీ పరిశీలనకు గానీ, ప్రజాభిప్రాయ సేకరణకు గానీ పంపాలి. ప్రతిపాదిత సభ్యుడు బిల్లును పరిశీలనలోకి తీసుకోవాలని ప్రతిపాదించినపుడు, దానిని సెలెక్ట్ కమిటీకి లేదా ప్రజాభిప్రాయ సేకరణకు పంపాలని ఏ సభ్యుడైనా ప్రతిపాదనకు సవరణ కోరవచ్చు. ఆ సవరణను సభ ఆమోదిస్తే ఆ మేరకు పంపుతారు.

కమిటీ సమక్షంలో ఎలా?: సెలెక్ట్ కమిటీ సభ్యులను సభ నిర్ణయిస్తుంది. సాధారణంగా పదిహేను మందికి మించకుండా సభ్యులు ఉంటారు. కమిటీ అధ్యక్షుణ్ని సభాపతి నియమిస్తారు. బిల్లు ప్రతిపాదిత సభ్యుడు విధిగా కమిటీలో సభ్యుడై ఉండాలి. బిల్లును కమిటీ పరిశీలనకు పంపినపుడు, పరిశీలనకు తీసుకునే ముందు రోజు కమిటీ సభ్యులు దానికి సవరణ నోటీసులు ఇవ్వొచ్చు. బిల్లును కమిటీ సమగ్రంగా పరిశీలించి తాను భావించిన విధంగా సవరించి సభకు సమర్పిస్తుంది.

సవరణ: సెలెక్ట్ కమిటీ నివేదించిన రూపంలో బిల్లును సభ పరిశీలనలోకి తీసుకుంటుంది. ఒకవేళ బిల్లును సెలక్ట్ కమిటీకి పంపకపోతే ప్రవేశపెట్టిన రూపంలో పరిశీలనకు తీసుకుంటుంది. సవరణలు ప్రతిపాదించాలనుకుంటే బిల్లును సభ పరిశీలనలోకి తీసుకొనే ముందు రోజు సవరణ నోటీసులను శాసనసభ కార్యదర్శికి అందజేయాలి. గడువులోగా వచ్చిన సవరణ నోటీసులను సభాపతి ఆమోదించిన తరువాత ఆయా అంశాలు చర్చకు వచ్చినపుడు సవరణలు పరిశీలించి ఓటింగ్‌కు పెడతారు.

బిల్లు ఆమోదం: బిల్లును సభ పరిశీలించిన తరువాత ఓటింగ్‌కు పెట్టి సభ అనుమతి పొందుతారు. రాష్ట్ర ఉభయ సభలూ(శాసనసభ, శాసనమండలి) ఆమోదించిన తరువాత బిల్లును గవర్నర్ ఆమోదానికి పంపుతారు. గవర్నర్ దానికి ఆమోదం తెలియజేయచ్చు లేదా నిలుపు చేయచ్చు లేదా రాష్ర్టపతి పరిశీలనకు పంపవచ్చు. బిల్లులోని ఏవైనా అంశాలను పునఃపరిశీలించాలని కోరుతూ గవర్నర్ దాన్ని తిప్పి పంపితే ఉభయసభలు దానికి సవరించి కానీ లేక అలాగే ఆమోదించి తిరిగి గవర్నర్‌కు సమర్పిస్తే ఆయన బిల్లుకు ఆమోదాన్ని తెలుపుతారు. సందర్భానుసారంగా గవర్నర్ లేదా రాష్ర్టపతి ఆమోదాన్ని పొందిన తర్వాత బిల్లు చట్టంగా రూపొందుతుంది.

అసెంబ్లీ విశేషాలు
ప్రశ్నోత్తరాల సమయం: సమావేశం మొదలైన తర్వాత మొదటి గంట సమయం. నక్షత్రం మార్కు గల ప్రశ్నలకు కచ్చితంగా మౌఖికంగా సమాధానం చెప్పాలి, నక్షత్రం మార్కులేని ప్రశ్నలకు రాతపూర్వకంగా సమాధానం ఇస్తారు.

జీరో అవర్: ప్రశ్నోత్తరాల సమయం తర్వాత ఎజెండాకు ముందు ఈ రెండింటి మధ్యగల సమయం. దీనికి నిర్ధిష్ట కాల పరిమితి ఉండదు. ముందుగా నోటీస్ ఇవ్వకుండానే ప్రశ్నలు వేయవచ్చు.

క్లోజర్ మోషన్: ఏదైనా ఒక బిల్లుపై సభలో చర్చ జరుగుతున్నప్పుడు.. జరుగుతున్న చర్చను నిలిపివేసి బిల్లును ఓటింగ్‌కు పెట్టడాన్ని క్లోజర్ మోషన్ అంటారు.

స్పీకర్, డిప్యూటీ స్పీకర్: సభా నిర్వహణ బాధ్యతలు నిర్వహించేందుకు ఒక సభాపతి (స్పీకర్), ఒక ఉప సభాపతి (డిప్యూటీ స్పీకర్)ని సభ్యులు ఎన్నుకుంటారు. సభాపతినిగా అధికార పక్షానికి, ఉప సభాపతిగా ప్రతిపక్షానికి చెందిన వారిని ఎన్నుకోవడం సంప్రదాయం. అయితే ఇది నియమం కాదు. తమ పదవికి రాజీనామా సమర్పించదలచిన సందర్భంలో సభాపతి ఉపసభాపతికి, ఉప సభాపతి సభాపతికి సమర్పించాలి. వారి తొలగింపుకు మెజారిటీ సభ్యుల మద్దతు అవసరం. క్రమశిక్షణతో కూడిన అర్థవంతమైన చర్చలు జరిగేలా చూడటం స్పీకర్ బాధ్యత. సభలో ఎవరు మాట్లాడాలి అనే అంశంపై తుది నిర్ణయం స్పీకర్‌దే.

బడ్జెట్
ఆర్థిక సంవత్సరానికి గాను రాష్ట్ర ఆదాయ వ్యయాలకు సంబంధించిన అంచనాల వివరణను బడ్జెట్ అంటారు. గవర్నర్ నిర్ణయించిన తేదీన బడ్జెట్‌ను శాసనసభకు సమర్పిస్తారు.

బడ్జెట్‌పై చర్చ: బడ్జెట్ సమర్పణకు, దానిపై చర్చకు మధ్య 48 గంటల విరామం ఉండాలి. శాసనసభ.. బడ్జెట్‌ను రెండు దశలలో పరిశీలిస్తుంది. బడ్జెట్‌పై సాధారణ చర్చ, గ్రాంట్ల నిమిత్తం అభ్యర్థనలపై ఓటింగ్. సాధారణ చర్చకు ఆరు రోజులు, గ్రాంట్ల అభ్యర్థనలపై ఓటింగ్‌కు పద్దెనిమిది రోజులు కేటాయిస్తారు. సాధారణ చర్చలో బడ్జెట్‌ను పూర్తిగా కానీ విధానపరమైన అంశాన్ని కానీ చర్చిస్తారు. చర్చ ముగింపులో ఆర్థికమంత్రి ఆ చర్చలకు సమాధానాలిస్తారు.

వాయిదా ప్రతిపాదన
అత్యవసర విషయాన్ని సభాసమక్షానికి తీసుకువచ్చి.. అప్పటికే జరుగుతున్న కార్యక్రమాన్ని వెంటనే వాయిదా వేసి ఆ విషయంపై చర్చ జరగాలని కోరడమే వాయిదా ప్రతిపాదన ఉద్దేశం. దీని వల్ల ఒక విషయంపై పూర్తి చర్చ జరిపే అవకాశం దక్కుతుంది. అయితే చర్చించాల్సిన విషయం కచ్చితమైనదై ఉండాలి. అంతకు క్రితమే జరిగిన ప్రభుత్వ చర్యకు సంబంధించినదై ఉండాలి. విషయం అత్యవసర స్వభావం కలిగినదై ఉండాలి. అకస్మాత్తుగా జరిగిన సంఘటనగా ఉండాలి. జాప్యానికి అవకాశమే ఉండకూడదు.

గవర్నరు ప్రసంగం - ధన్యవాద తీర్మానం