ఆర్థిక వృద్ధి- పర్యావరణం

పర్యావరణ అర్థశాస్త్రం
పర్యావరణ అర్థశాస్త్రం (Environmental Economics).. మానవాభివృద్ధికి, పర్యావరణానికి మధ్యగల అంతర్గత సంబంధాన్ని సూచిస్తుంది. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా దేశాలు అధిక ఆర్థికాభివృద్ధి సాధించేందుకు వివిధ రంగాల్లో అవలంబిస్తున్న విధానాలు పర్యావరణ సమతుల్యతను దెబ్బతీస్తున్నాయి. ఇలాంటి పరిస్థితుల్లో పర్యావరణ పరిరక్షణకు రూపొందించాల్సిన పథకాలు, ఆయా పథకాల అమలుకు తీసుకోవాల్సిన ఆర్థిక నిర్ణయాలను పర్యావరణ అర్థశాస్త్రం చర్చిస్తుంది.

అంతర్గత సంబంధం
వస్తువుల ఉత్పత్తిని పెంచటం ద్వారా గరిష్ట లాభాలు ఆర్జించాలంటే పర్యావరణ వనరులను అధికంగా ఉపయోగించాల్సి ఉంటుంది. ఈ పరిస్థితిలో అర్థశాస్త్ర విభాగాలైన నిశ్చయాత్మక, ప్రతిపాదనాత్మక అర్థశాస్త్రాలు.. పర్యావరణం, ఆర్థిక వ్యవస్థల మధ్య అంతర్గత సంబంధాన్ని విశ్లేషిస్తాయి. పర్యావరణ ఆస్తులపై ఆర్థిక కార్యకలాపాల ప్రభావాన్ని నిశ్చయాత్మక అర్థశాస్త్రం తెలుపుతుంది. అయితే ఇది ఎలాంటి తీర్పులు ఇవ్వదు. ప్రతిపాదనాత్మక అర్థశాస్త్రం మాత్రం పర్యావరణ వస్తువులను దోపిడీ చేస్తూ, జీవవైవిధ్యాన్ని, పర్యావరణ సమతుల్యతను దెబ్బతీయటం సమంజసమా? అనే ప్రశ్నకు సమాధానమిస్తుంది. పర్యావరణ సమతుల్యతకు చేసే పథకాల రచన వల్ల కలిగే లాభనష్టాలు, నష్టాల నివారణకు అనుసరించే మార్గాలు ప్రతిపాదనాత్మక అర్థశాస్త్రం పరిధిలోకి వస్తాయి.

ఆదాయ వినియోగ వ్యత్యాసాలు

• ప్రపంచ వ్యాప్తంగా అల్పాభివృద్ధి దేశాలు ఆహార ధాన్యాలను ఎగుమతి చేసే దేశాలుగా ఉన్నాయి. ఇదే సమయంలో ఆయా దేశాల్లో పౌష్టికాహార లోపంతో ఇబ్బందిపడే ప్రజల సంఖ్య కూడా పెరుగుతోంది. ఈ దేశాలు రక్షిత తాగునీరు, నిరక్షరాస్యత, పేదరికం, విద్య-వైద్య సౌకర్యాల కొరత వంటి సమస్యలను ఎదుర్కొంటున్నాయి.
• ఆహార ధాన్యాల దిగుమతులపై ఆధారపడిన దేశాల్లో పౌష్టికాహారం వృథా పరిస్థితులు కనిపిస్తున్నాయి. ధనిక దేశాల్లో జనాభా వృద్ధిరేటు తక్కువైనప్పటికీ, ఆయా దేశాల్లో ఆదాయాల పెరుగుదల ప్రజల్లో అధిక ఆదాయ వ్యత్యాసాలకు కారణమవుతోంది. అల్పాభివృద్ధి దేశాలతో పోల్చినప్పుడు అభివృద్ధి చెందిన దేశాల్లో ఉత్పత్తి పరిమాణం అధికం. దీనివల్ల తలసరి ఆదాయాల పెరుగుదలతో పాటు పర్యావరణ అసమతుల్యత అధికమవుతోంది.
• తలసరి ఆదాయం పెరిగినంత మాత్రాన ఆ దేశాల్లో ప్రజల జీవన ప్రమాణం, సంక్షేమం పెరిగినట్లు భావించలేం! కానీ, అభివృద్ధి చెందిన దేశాల్లో జనాభా, పేదరికం తక్కువగా ఉండి సాంఘిక భద్రతా వ్యవస్థ పటిష్టంగా ఉండటం వల్ల సమస్యల తీవ్రత తక్కువగా ఉంటుంది.
• అల్పాభివృద్ధి దేశాల్లో అధిక శాతం జనాభా పేదరిక రేఖ దిగువున ఉండటం, వారికి కనీస నిత్యావసరాలు అందుబాటులో లేకపోవటంతో పేదరికం తీవ్రత అధికంగా ఉంటోంది.

భారత్ స్థితిగతులు

• సుస్థిర వృద్ధి సాధనకు పర్యావరణాన్ని మూలాధారంగా పేర్కొనవచ్చు. పరిసరాలు, జీవావరణం మధ్య సమన్వయం లోపించటాన్ని పర్యావరణ తులారాహిత్యం అంటారు. బ్రిటిష్ పాలనలో వలస ఆర్థిక వ్యవస్థగా ఉన్న భారత్.. స్వాతంత్య్రానంతరం అనేక అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు చేపట్టింది.
• వ్యవసాయ రంగంలో అధిక దిగుబడి సాధన ధ్యేయంగా సాంకేతిక విజ్ఞానాన్ని ఉపయోగించటం, అధిక పారిశ్రామికీకరణ కారణంగా శీతోష్ణస్థితి, వాతావరణం మార్పు చెందుతున్నాయి. భారత్‌లో 69.8 మిలియన్ హెక్టార్ల విస్తీర్ణంలో అడవులు విస్తరించి ఉన్నాయి. దేశంలో పర్యావరణ సమతుల్య సాధనకు అడవులు 33.3 శాతంగా ఉండాలని జాతీయ తీర్మానం నిర్దేశిస్తోంది. వాస్తవానికి ప్రస్తుతం దేశ భౌగోళిక విస్తీర్ణంలో అడవులు వాటా 21.23 శాతం మాత్రమే.

వృద్ధితో పాటే విచ్ఛిన్నం:
స్వాతంత్య్రం తర్వాత ప్రణాళికాబద్ద ఆర్థిక ప్రగతిలో భాగంగా వ్యవసాయం, పారిశ్రామిక రంగాల్లో విప్లవాత్మక మార్పులు సంభవించాయి. జాతీయాదాయం, తలసరి ఆదాయం, ప్రజల జీవన ప్రమాణాల్లో అధిక ప్రగతి నమోదైంది. దేశంలో సహజ వనరుల వినియోగంలో విచక్షణ పాటించకపోవటం, పునరుత్పన్నం కాని వనరులను ఇష్టానుసారం ఉపయోగించటం, పర్యావరణ-జీవ వైవిధ్యం ప్రాధాన్యతను గుర్తించకపోవటం వల్ల దేశంలో పర్యావరణ తులారాహిత్యం పెరుగుతోంది. ప్రపంచ పారిశ్రామిక ఉత్పత్తిలో భారత్ వాటా తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, పారిశ్రామిక కాలుష్యాలైన గ్రీన్‌హౌస్ వాయు ఉద్గారాల్లో దేశానికి అధిక వాటా ఉండటం గమనించాల్సిన అంశం.

జనాభా-పర్యావరణం:

• గత 50 ఏళ్ల కాలంలో ప్రపంచ జనాభా 3.5 బిలియన్లు పెరిగింది. ప్రపంచ వ్యాప్తంగా పెరిగిన జనాభాలో 85 శాతం అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలకు సంబంధించినది. ఈ దేశాల్లో గ్రామీణ జనాభా రెట్టింపై, పర్యావరణ పరిరక్షణకు సవాలుగా పరిణమించింది.
• పట్టణ జనాభా వృద్ధి కారణంగా మౌలిక వసతుల కల్పనపై ఒత్తిడి పెరిగింది. నీటి కాలుష్యం, వాయు కాలుష్యం, శబ్ద కాలుష్యం, ఘన వ్యర్థాల కాలుష్యంతో పాటు పాలిథిన్ సంచులు, రసాయనాలను విచక్షణారహితంగా ఉపయోగించటం వల్ల పర్యావరణ క్షీణత ఏర్పడింది. ఒకే పంటను ఎక్కువసార్లు పండించటం, పురుగు మందుల అధిక వినియోగం కారణంగా భూ సారం తగ్గింది.
• భూమి కోత, ఎడారీకరణ, లవణీకరణ, ఆమ్లీకరణ, గుంతల్లో వ్యర్థాలను పూడ్చటం వంటి వాటివల్ల భూమి నాణ్యత క్షీణిస్తోంది.
• పట్టణ ప్రాంత జీవన విధానాల్లో వచ్చిన గణనీయ మార్పులు ప్రస్తుత తరాల జనాభాపై ప్రతికూల ప్రభావం చూపుతోంది. అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల ప్రజల్లో 1/3 వంతు మురికివాడల్లో నివసిస్తున్నారు. ఈ ప్రాంతాల ప్రజలు దుర్భర జీవితం గడుపుతున్నారు. దక్షిణ- మధ్య ఆసియా, సబ్ సహారా ఆఫ్రికా దేశాల్లో పట్టణ ప్రాంత జనాభాలో 70 శాతం మంది మురికివాడల్లో నివసిస్తున్నట్లు అంచనా.

వృద్ధి, పర్యావరణ క్షీణత:
ప్రపంచ వ్యాప్తంగా మానవ కార్యకలాపాలు, భారీ పారిశ్రామికీకరణ ప్రక్రియ.. పర్యావరణ సమతుల్య సాధనకు అవరోధంగా నిలిచాయి. పర్యావరణ తులారాహిత్యానికి సంబంధించి పరిమాణాత్మక, ద్రవ్యపరమైన అంచనాలను రూపొందించటం కష్టతరమైనప్పటికీ, ఇటీవల కాలంలో కొన్ని దేశాలకు ఈ రకమైన అంచనాలు వెలువడ్డాయి. ప్రపంచ బ్యాంకు 2013, జూన్ నివేదికలో భారత్‌కు సంబంధించి 2009 సంవత్సరానికి పర్యావరణ క్షీణత అంచనాలను వెల్లడించింది.

నివేదికలోని ముఖ్యాంశాలు:

• భారత్‌లో పర్యావరణ క్షీణత మొత్తం వ్యయం 3.75 ట్రిలియన్ రూపాయలు. ఇది స్థూలదేశీయోత్పత్తిలో 5.7 శాతానికి సమానం.
• 2009 ధరల వద్ద 1953-2009 కాలానికి సంబంధించి ప్రకృతి వైపరీత్యాల వల్ల జరిగిన నష్టం సగటున ఏడాదికి రూ.150 బిలియన్లు.
• 1990-2008 మధ్యకాలంలో భారత్ తన సహజ సంపద విలువలో ఆరు శాతం కోల్పోయింది.
• నీరు, పారిశుద్ధ్యం, శుభ్రత లోపించటం వల్ల డయేరియా విజృంభిస్తోంది. భారత్‌లో 5 సంవత్సరాల లోపు పిల్లల మరణాల్లో 14 శాతం డయేరియా మరణాలు.
• పట్టణ వాయు కాలుష్యం కారణంగా ఏడాదికి 1.09 లక్షల మంది వయోజనులు మరణిస్తున్నారు. దేశంలో పర్యావరణ క్షీణత వల్ల సంభవిస్తున్న నష్టంలో పట్టణ వాయు కాలుష్యం వాటా 29 శాతం.
• భారత్‌లో 853 మిలియన్ల ప్రజలు వంట చెరకు ఉపయోగిస్తున్నారు. 2009లో అంతర వాయు కాలుష్యం సగటు వ్యయం 865 బిలియన్ రూపాయలు.
• భూసార క్షీణత వల్ల జరిగిన నష్టం రూ.715 బిలియన్లు. ఇది 2010 జీడీపీలో 1.1 శాతానికి సమానం.

పర్యావరణం-ఆర్థిక అకౌంటింగ్:
పర్యావరణ, ఆర్థిక అకౌంటింగ్ ముఖ్య ఉద్దేశం ప్రస్తుతమున్న జాతీయ ఆర్థిక అకౌంట్స్ పద్ధతులను విస్తరించటం. జాతీయ వనరులకు సంబంధించి ‘శాటిలైట్ సిస్టమ్ ఆఫ్ ఆకౌంట్స్’ను అభివృద్ధి చేశారు. దీన్ని ప్రస్తుతం గ్రీన్ జీఎన్‌పీగా పరిగణిస్తున్నారు. శ్రేయస్సును కొలవటంలో స్థూలజాతీయోత్పత్తి అంచనాలు ఎంతవరకు ఉపకరిస్తాయనే విషయంలో ఆర్థిక వేత్తలు, పర్యావరణ శాస్త్రవేత్తలు సందేహాలు వెలిబుచ్చారు. ఈ క్రమంలో ఆర్థికాభివృద్ధి, జాతీయ శ్రేయస్సును కొలిచేందుకు జీఎన్‌పీకి ప్రత్యామ్నాయంగా గ్రీన్ జీఎన్‌పీ కొలమానం వెలుగులోకి వచ్చింది. మానవ శ్రేయస్సు, ఆదాయ పంపిణీలో సమానత్వం-సుస్థిర ఆర్థికాభివృద్ధిని గ్రీన్ జీఎన్‌పీ కొలమానం ద్వారా కచ్చితంగా అంచనా వేయొచ్చని కొందరు ఆర్థిక వేత్తలు, పర్యావరణ శాస్త్రవేత్తల అభిప్రాయం. వృద్ధి అకౌంటింగ్‌లో పర్యావరణ అంశాలను చేర్చటం ద్వారా 2015 నుంచి భారత ప్రభుత్వం గ్రీన్ జీడీపీ అంచనాలను రూపొందించాలని భావిస్తోంది. ఇప్పటికే చైనా గ్రీన్ జీడీపీ అంచనాలను మొదటిసారిగా 2004 సంవత్సరానికి సంబంధించి 2006లో వెలువరించింది. భారత ప్రభుత్వం గ్రీన్ జీడీపీ అంచనాలను రూపొందిస్తే ‘పర్యావరణ గవర్నెన్స్’లో కీలక చర్యగా భావించవచ్చు.