ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎ ప్రయోగం.. విశ్లేషణ

అంతరిక్ష విజ్ఞానంలో భారత్ మరో ముందడుగు వేసింది. భారత అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ఇస్రో) చేపట్టిన పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22 ప్రయోగం విజయవంతమైంది. 1,425 కిలోల బరువు గల భారత తొలి నావిగేషన్ ఉపగ్రహం ఇండియన్ రీజినల్ నావిగేషన్ శాటిలైట్ సిస్టమ్ -1ఎ (ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎ) ఉపగ్రహాన్ని విజయవంతంగా ప్రయోగించింది.

మన రాష్ట్రంలో నెల్లూరు జిల్లాలో శ్రీహరికోటలోని సతీష్ ధావన్ అంతరిక్ష కేంద్రం నుంచి జూలై 1న పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22ను రాత్రి 11.41 గంటలకు ఇస్రో విజయవంతంగా ప్రయోగించింది. ఇస్రో నిర్వహించిన పీఎస్‌ఎల్‌వీ ప్రయోగాల్లో ఇది 24వది. అంతేకాకుండా 23వ వరుస విజయవంతమైన ప్రయోగం. లిఫ్ట్ ఆఫ్ తర్వాత 20 నిమిషాలకు ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎను 284 కిలోమీటర్లు పెరూజి, 20,650 కిలోమీటర్లు అపోజి పరిధిలోని ఉప భూస్థిర కక్ష్యలోకి పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22 విజయవంతంగా ప్రవేశ పెట్టింది. ఇస్రో అభివృద్ధి చేస్తున్న పూర్తి స్వదేశీ గ్లోబల్ పొజిషనింగ్ సిస్టమ్ ఇండియన్ రీజినల్ నావిగేషన్ శాటిలైట్ సిస్టమ్ (ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్) లోని ఏడు ఉపగ్రహాల్లో మొదటిది ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎ.

దశాబ్దాల క్రితమే:
ప్రపంచంలో అధిక ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకున్న నావిగేషన్ ఉపగ్రహ వ్యవస్థ అమెరికాకు చెందిన గ్లోబల్ పొజిషనింగ్ సిస్టమ్ (జీపీఎస్). ఇది రెండు దశాబ్దాల క్రితమే అమల్లోకి వచ్చింది. ఈ వ్యవస్థలో 24 ఉపగ్రహాలు ఆరు ఆర్బిటల్ ప్లేన్‌లలో పరిభ్రమిస్తూ ఉంటాయి. ఇదే తరహాలో రష్యా అభివృద్ధి చేసిన నావిగేషన్ వ్యవస్థ గ్లోనాస్ (గ్లోబల్ నావిగేషన్ శాటిలైట్ సిస్టమ్). ఈ వ్యవస్థలో కూడా 24 ఉపగ్రహాలు ఉంటాయి. యూరప్‌లో కూడా గెలీలియో పేరుతో ఇలాంటి ఒక శాటిలైట్ నావిగేషన్ వ్యవస్థ నిర్మాణ దశలో ఉంది. దీనిలో 27 ఉపగ్రహాలు ఉంటాయి. అందులో భాగంగా ఇప్పటివరకు నాలుగు ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించారు. 2019 నాటికి మిగతా ఉపగ్రహాలను కూడా ప్రయోగించాలని యూరప్ భావిస్తోంది. గత డిసెంబర్‌లో చైనా బీడోయ్ నావిగేషన్ శాటిలైట్ సిస్టమ్ సేవలను ప్రారంభించింది. జపాన్ కూడా క్వాసీ జెనిథ్ శాటిలైట్ సిస్టమ్ (క్యూజెడ్‌ఎస్‌ఎస్) పేరిట ఈ తరహా వ్యవస్థను అభివృద్ధి చేస్తుంది. అందులో భాగంగా ఇప్పటి వరకు మూడు ఉపగ్రహాలను సైతం ప్రయోగించింది.

ఏడు ఉపగ్రహాలు:
భారత శాటిలైట్ నావిగేషన్ వ్యవస్థ ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్‌లో మొత్తం ఏడు ఉపగ్రహాలు ఉంటాయి. భారత భూభాగంతోపాటు అదనంగా సరిహద్దు బయట 1,500 కిలోమీటర్ల పరిధి వరకు ఈ ఏడు ఉపగ్రహాల సముదాయం నుంచి సిగ్నళ్లు లభిస్తాయి. 2014-15 నాటికి ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ సముదాయంలోని మిగతా అన్ని ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించాలని ఇస్రో భావిస్తోంది. ఈ ఉపగ్రహాలకు అదనంగా మరో నాలుగు ఉపగ్రహాలను భవిష్యత్తులో ప్రయోగించే అవకాశం కూడా ఉంటుంది.

ప్రయోజనాలెన్నో:
నావిగేషన్ శాటిలైట్ సిస్టమ్ ఉపగ్రహాలతో ఎన్నో విధాలైన ప్రయోజనాలు ఉన్నాయి. రవాణా రంగంలో సాధారణ వ్యక్తులు కూడా తమ గమనాన్ని, చేరాల్సిన చోటును తెలుసుకోవడం, లక్ష్యం ఎంత దూరంలో ఉందో నిర్ధారించుకోవడంలోనూ ఈ వ్యవస్థ ఉపయోగపడుతుంది. ప్రస్తుతం ఉపగ్రహ ఆధారిత విమాన నావిగేషన్ వ్యవస్థ అవసరం ఎంతైనా ఉంది. ఇప్పటికే ఇస్రో ఇందుకోసం ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ వెలుపల గగన్ (జీపీఎస్-ఎయిడెడ్ జీయో అగ్మెంటెడ్ నావిగేషన్) అనే వ్యవస్థను ఎయిర్‌పోర్‌‌ట్స అథారిటీ ఆఫ్ ఇండియా సౌజన్యంతో అభివృద్ధి చేసింది. దీనికి సంబంధించిన జీశాట్-8, జీశాట్-10 అనే రెండు పేలోడ్లను కూడా ప్రయోగించింది. విమానయానంలో జీపీఎస్ సేవలను ఇది మరింత అభివృద్ధి చేస్తుంది. దీని వల్ల విమానాల ల్యాండింగ్, టేక్‌ఆఫ్‌లో నిర్దిష్టత పెరుగుతుంది. ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ ఉపగ్రహాల ద్వారా బ్యాంకింగ్, వాణిజ్యం, కమ్యూనికేషన్, మిలటరీ సేవలు కూడా మెరుగవుతాయి. పూర్తి ఉచితంగా లభ్యమయ్యే జీపీఎస్ సేవలతోపాటు ఎన్‌క్రిప్టెడ్ (భద్రత) సేవలు కూడా లభ్యతలో ఉంటాయి. భారత మిలటరీ సేవలు కూడా ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ ద్వారా మరింత ఆధునీకీకరణను సంతరించుకుంటాయి. ఇతర దేశాల ఉపగ్రహాలపై ఆధారపడటం కంటే దేశీయ నావిగేషన్ వ్యవస్థ ద్వారా పూర్తి భద్రతతో కూడిన మిలటరీ కార్యకలాపాలను నిర్వహించడానికి ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్ వ్యవస్థ ఎంతగానో ఉపయోగపడుతుంది.

ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎ:
ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్‌లో భాగంగా ప్రయోగించిన ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎ ఉపగ్రహం బరువు 1,425 కిలోలు. దీని ఎత్తు 1.5 మీటర్లు. దీనిలో మూడు విభాగాలున్నాయి. అవి..అంతరిక్ష విభాగం, భూ విభాగం, వినియోగదారుడి విభాగం. అన్ని రకాల శీతోష్ణస్థితుల్లోనూ పని చేస్తుంది. ఈ ఉపగ్రహాన్ని ఆరు నెలలపాటు భూస్థిర కక్ష్యలో పరీక్షించిన తర్వాత ఇస్రో సేవలకు సిద్ధం చేస్తుంది. కేవలం రవాణాకు సంబంధించిన నావిగేషన్ సేవలే కాకుండా విపత్తుల సమయంలో ఎంతో విలువైన సమాచారాన్ని అందించడంలో కూడా ఇది ఉపయోగపడుతుంది. దీన్ని పీఎస్‌ఎల్‌వీ- ఎక్స్‌ఎల్ రూపంలో ప్రయోగించారు. సాధారణ పీఎస్‌ఎల్‌వీ రూపంలోని స్ట్రాపాన్ బూస్టర్ మోటార్ల పరిమాణం కంటే పీఎస్‌ఎల్‌వీ-ఎక్స్‌ఎల్‌లోని స్ట్రాపాన్ మోటార్ల పరిమాణం ఎక్కువ.

పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22:
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22 మొదటి, మూడో దశల్లో హైడ్రాక్సి టెర్నినేటెడ్ పాలీబ్యూటాడైఈన్ అనే ఘన ప్రొపెల్లెంట్‌ను వినియోగించారు. రెండో దశలో అన్‌సిమిట్రెకిల్ డైమిథైల్ హైడ్రోజన్+25 శాతం హైడ్రోజన్ హైడ్రేట్‌ను ద్రవ ఇంధనంగా వినియోగించారు. ఈ దశలో 24ను ఆక్సిడైజర్‌గా ఉపయోగించారు. నాలుగో దశలో మోనోమిథైల్ హైడ్రోజన్‌ను ఇంధనంగా, నత్రజని ఆక్సైడ్ల మిశ్రమాన్ని ఆక్సిడైజర్‌గా వినియోగించారు. పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22 పొడవు 44 మీటర్లు, లిఫ్ట్ ఆఫ్ సమయంలో బరువు 320 టన్నులు.

ఘనత చాటిన పీఎస్‌ఎల్‌వీ:
ప్రపంచవ్యాప్తంగా భారత అంతరిక్ష కార్యక్రమం ఘనత చాటడంలో పీఎస్‌ఎల్‌వీ (పోలార్ శాటిలైట్ లాంచింగ్ వెహికల్) కీలకమైంది. పీఎస్‌ఎల్‌వీ కార్యక్రమం 1982లో ప్రారంభమైంది. అప్పటికే ఇస్రో ఎస్‌ఎల్‌వీ-3, ఏఎస్‌ఎల్‌వీ అనే రెండు పరిశోధన నౌకలను విజయవంతంగా అభివృద్ధి చేసి పరీక్షించింది. పీఎస్‌ఎల్‌వీ అనేది నాలుగు దశల అంతరిక్షనౌక. దీని నమూనా పొడవు 44.4 మీటర్లు, బరువు 294 టన్నులు. ధ్రువ కక్ష్యలోకి ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించడానికి దీన్ని రూపొందించారు. భూ స్థిరకక్ష్యలోకి ఉపగ్రహాలను, చంద్రుని కక్ష్యలోకి చంద్రయాన్-1ను ప్రయోగించడానికి కూడా దీన్ని వినియోగించారు. ఇప్పటి వరకూ చేపట్టిన 24 పీఎస్‌ఎల్‌వీ ప్రయోగాల్లో మొదటి మూడు అభివృద్ధి ప్రయోగాలు, మిగతా 21 కార్యాచరణ ప్రయోగాలు. 1993 సెప్టెంబర్ 20న చేపట్టిన మొదటి పీఎస్‌ఎల్‌వీ అభివృద్ధి ప్రయోగం మాత్రమే విఫలమైంది. ఆ తర్వాత నిర్వహించిన 23 ప్రయోగాలు (పీఎస్‌ఎల్‌వీ 22తో కలిపి) వరుసగా విజయవంతమయ్యాయి. ఈ వరుస విజయవంతమైన ప్రయోగాల్లో.. రెండు అభివృద్ధి ప్రయోగాలు (పీఎస్‌ఎల్‌వీ-డీ1, పీఎస్‌ఎల్‌వీ -డీ2). ప్రపంచంలోని విజయవంతమైన కొన్ని రాకెట్లలో పీఎస్‌ఎల్‌వీ ఒకటి. అనేక దేశాలు తమ ఉపగ్రహాలను పీఎస్‌ఎల్‌వీ ద్వారా ప్రయోగించడానికి ఆసక్తి కనబరుస్తున్నాయి. దీని ద్వారా విదేశీ మారకద్రవ్యాన్ని ఆర్జించడంలో ఇస్రో సఫలమయ్యింది. అంతరిక్ష సేవలను ప్రపంచ వ్యాప్తంగా విస్తరించడానికి 1992లో ఇస్రో వాణిజ్య విభాగం ఆంత్రిక్స్ కార్పొరేషన్ ఏర్పాటైంది.

నాలుగు దశల నౌక:
పీఎస్‌ఎల్‌వీ నాలుగు దశల నౌక. దీని మొదటి మూడో దశ ఘన ప్రొపెల్లెంట్ ఉన్న దశలు. రెండు, నాలుగు ద్రవ ప్రొపెల్లెంట్‌ను వినియోగించే దశలు. మొదటి దశ చుట్టూ ఆరు స్ట్రాపాన్ బూస్టర్ మోటార్లు ఉంటాయి. స్ట్రాపాన్ మోటార్లు లేకుండా ప్రయోగించే పీఎస్‌ఎల్‌వీ రూపాన్ని పీఎస్‌ఎల్‌వీ కోర్ అలోన్ రూపం అంటారు. భారీ ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించాలని భావించినప్పుడు స్ట్రాపాన్ మోటార్ల సామర్థ్యాన్ని పెంచుతారు. ఈ రకమైన పీఎస్‌ఎల్‌వీని పీఎస్‌ఎల్‌వీ-ఎక్స్‌ఎల్ రూపం అంటారు. పీఎస్‌ఎల్‌వీ -సీ22ను రూపంలోనే ఎక్స్‌ఎల్ ప్రయోగించారు. దీంతో కలిపి ఇప్పటి వరకు పీఎస్‌ఎల్‌వీ-ఎక్స్‌ఎల్‌ను నాలుగుసార్లు ఇస్రో ప్రయోగించింది. మొదటిసారిగా చంద్రయాన్-1 ప్రయోగం కోసం, పీఎస్‌ఎల్‌వీ -సీ11, రెండోసారి జీశాట్-12 ప్రయోగం కోసం పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ17, మూడోసారి రీశాట్-1 ప్రయోగానికి పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ19, ఇప్పుడు ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎ ప్రయోగం కోసం పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22ను ఇస్రో ఎక్స్‌ఎల్ రూపాన్ని వినియోగించింది.

భవిష్యత్ ప్రయోగాలు:
ఇస్రో మరెన్నో కీలక ప్రయోగాలను రాబోయే రోజుల్లో నిర్వహించేందుకు సన్నాహాలు చేస్తుంది. వీటిల్లో ఏరియన్ రాకెట్ ద్వారా ప్రయోగించే ఇన్‌శాట్-3డీ ఒకటి. జీఎస్‌ఎల్‌వీ ద్వారా ఆగస్టులో జీశాట్-14ను కూడా ప్రయోగించనుంది. జీశాట్-7 అనే కమ్యూనికేషన్ ఉపగ్రహాన్ని కూడా ఏరియన్ రాకెట్ ద్వారానే ప్రయోగించేందుకు సన్నాహాలు చేస్తుంది. వచ్చే అక్టోబర్‌లో అంగారకుడిపై మాథ్య ఆర్బిటర్‌ను ఇస్రో ప్రయోగించనుంది. డిసెంబర్‌లో స్పాట్-7 అనే విదేశీ ఉపగ్రహాన్ని , వచ్చే జనవరిలో జీఎస్‌ఎల్‌వీ మార్క్-3ను ప్రయోగించనుంది. 4,500-5,000 కిలోల బరువున్న ఉపగ్రహాలను సైతం ప్రయోగించే సామర్థ్యం దీని సొంతం. అదేవిధంగా ఐఆర్‌ఎస్‌ఎస్‌ఎస్-1డీను కూడా మార్చి 2014లో ప్రయోగించే అవకాశం ఉంది.

పీఎస్‌ఎల్‌వీ ప్రయోగాలు

పీఎస్‌ఎల్‌వీ	ప్రయోగతేదీ	ప్రయోగించిన ఉపగ్రహాలు
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-డీ1	సెప్టెంబర్ 20, 1993	ఐఆర్‌ఎస్-1ఈ ప్రయోగం విఫలం
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-డీ2	అక్టోబర్ 15, 1994	ఐఆర్‌ఎస్-పీ2
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-డీ3	మార్చి 21, 1996	ఐఆర్‌ఎస్-పీ3
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ1	సెప్టెంబర్ 29, 1997	ఐఆర్‌ఎస్ - 1డీ
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ2	మే 26, 1999	ఐఆర్‌ఎస్ -పీ4 (ఓషన్ శాట్-1)+ కిట్‌శాట్-3 (కొరియా) డీఎల్‌ఆర్-ట్యూబ్‌శాట్ (జర్మనీ)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ3	అక్టోబర్ 22, 2001	టెక్నాలజీ ఎక్స్‌పెరిమెంట్ శాటిలైట్, బర్ద్(జర్మనీ),ప్రోబా(బెల్జియం)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ4	సెప్టెంబర్ 12, 2002	కల్పన-1
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ5	అక్టోబర్ 17, 2003	ఐఆర్‌ఎస్-పీ6 (రిసోర్‌‌సశాట్-1)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ6	మే 5, 2005	కార్టోశాట్-1, హోమ్‌శాట్
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ7	జనవరి 10, 2007	కార్టోశాట్-2, ఎస్‌ఆర్‌ఈ-1, లాపాన్ ట్యూబ్‌శాట్ (ఇండోనేసియా) పేహున్‌శాట్ (అర్జెంటీనా)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ8	ఏప్రిల్ 23, 2007	ఎజైల్ (ఇటలీ), అడ్వాన్‌‌సడ్ ఏవియోనిక్స్ మాడ్యూల్ (ఏఏఎం)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ10	జనవరి 21, 2008	టెక్సర్ (ఇజ్రాయెల్)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ9	ఏప్రిల్ 28, 2008	కార్టోశాట్-2ఎ, ఇండియన్ మినీ శాటిలైట్-1 (ఐఎంఎస్-1)+ ఎనిమిది ఇతర దేశాల ఉపగ్రహాలు
పీఎస్‌ఎల్‌వీ- సీ11	అక్టోబర్ 22, 2008	చంద్రయాన్-1
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ12	ఏప్రిల్ 20, 2009	రీశాట్-2+అనుశాట్
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ14	సెప్టెంబర్ 23, 2009	ఓషన్ శాట్-2+ ఆరు విదేశీ ఉపగ్రహాలు
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ15	జూలై 12, 2010	కార్టోశాట్-2బి+స్టడ్‌శాట్+అల్‌శాట్ (అల్జీరియా)+ రెండు విదేశీ నానోశాట్+ ఒక పికోశాట్
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ16	ఏపిల్ 20, 2011	రిసోర్స్ శాట్-2+యూత్ శాట్+ఎక్స్‌శాట్(సింగపూర్)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ17	జూలై 15, 2011	జీశాట్12
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ18	అక్టోబర్ 12, 2011	మేఘట్రాపిక్స్+ఎస్‌ఆర్‌ఎంశాట్+జుగ్ను+ వెస్సెల్‌శాట్ (లక్సెంబర్గ్)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ19	ఏప్రిల్ 26, 2012	రీశాట్-1
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ20	ఫిబ్రవరి 25, 2013	సరళ్+ఆరు ఇతర విదేశీ ఉపగ్రహాలు
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ21	సెప్టెంబర్ 9, 2012	స్పాట్-6(ఫ్రాన్స్)+ ప్రొయిటెరిస్(జపాన్)
పీఎస్‌ఎల్‌వీ-సీ22	జూలై 1, 2013	ఐఆర్‌ఎన్‌ఎస్‌ఎస్-1ఎ