పంచాయతీ వ్యవస్థ- నిర్మాణం

మొదటి అంచె: గ్రామ పంచాయతీ. ఇది గ్రామస్థాయిలో ఉంటుంది.
రెండో అంచె: మండల పరిషత్తు. ఇది మండల స్థాయిలో ఉంటుంది.
మూడో అంచె: జిల్లా పరిషత్తు. ఇది జిల్లా స్థాయిలో ఉంటుంది.

గ్రామ పంచాయతీ నిర్మాణం
గ్రామ పంచాయతీ.. మూడంచెల వ్యవస్థలో మొదటి అంచె. రాష్ర్టంలో ఉన్న జనాభా మేరకు రాష్ర్ట పంచాయతీరాజ్ కమిషనర్, జిల్లా కలెక్టర్లు.. గ్రామ పంచాయతీలను ఏర్పాటు చేస్తారు. సాధారణంగా జనాభా 300 మందికి తగ్గకుండా ఉన్న గ్రామాల్లో ఒక గ్రామ పంచాయతీని ఏర్పాటు చేస్తారు.
గ్రామపంచాయతీ నిర్మాణం కింది విధంగా ఉంటుంది.

• గ్రామ సభ
• వార్డు సభ్యులు
• కో ఆప్టెడ్ సభ్యులు
• శాశ్వత ఆహ్వానితులు
• సర్పంచ్
• ఉప సర్పంచ్
• పంచాయతీ కార్యనిర్వహణాధికారి/ సెక్రటరీ.

గ్రామసభ

• గ్రామసభను పంచాయతీ వ్యవస్థకు ఆత్మగా, హృదయంగా, స్థానిక శాసనసభగా వర్ణిస్తారు.
• ప్రతి పంచాయతీలో గ్రామ సభ ఉంటుంది.
• గ్రామంలో ఓటర్లందరూ దీనిలో సభ్యులుగా ఉంటారు.
• గ్రామ సభ సంవత్సరానికి కనీసం రెండు పర్యాయాలు సమావేశం కావాలి. గరిష్ట సమావేశాలకు పరిమితి లేదు.
• ప్రతి ఏటా ఏప్రిల్ 14న, అక్టోబర్ 3న తప్పకుండా సమావేశం నిర్వహించాలి. అదేవిధంగా జనవరి 2, జూలై 4న కూడా జరపాలి. ప్రస్తుతం ఆంధ్రప్రదేశ్, తెలంగాణ రాష్ట్రాలు నాలుగు సమావేశాలు నిర్వహిస్తున్నాయి.
• గ్రామ సభకు సర్పంచ్ లేదా ఉప సర్పంచ్ అధ్యక్షత వహిస్తారు. రెండు పర్యాయాలు గ్రామసభ సమావేశాలు నిర్వహించకపోతే సర్పంచ్ తన పదవిని కోల్పోతారు. తిరిగి సంవత్సరం వరకు ఎన్నికకు అర్హులు కాదు.
• ఓటర్లందరూ సభ్యులే. సమావేశానికి కోరం లేదు. రాష్ర్ట ప్రభుత్వం అభీష్టానికి వదిలేశారు. కొన్ని రాష్ట్రాల్లో కోరం నిర్ణయించారు.
• ఓటు హక్కు కలిగిన వారిలో 50 మంది లేదా 10 శాతం ప్రజలు కోరితే గ్రామ సభ సమావేశం నిర్వహించాలి.
• గ్రామసభకు సర్పంచ్ అధ్యక్షత వహిస్తారు.

గ్రామ సభ విధులు

• గ్రామ పంచాయతీకి సంబంధించిన పరిపాలన, ఆడిట్ నివేదికలను ఆమోదించడం.
• గ్రామ పంచాయతీ అభివృద్ధి; కేంద్ర, రాష్ర్ట ప్రభుత్వాల వివిధ పథకాలకు సంబంధించిన లబ్ధిదారుల గుర్తింపు.
• బడ్జెట్‌లో ఆమోదించాల్సిన అంశాలను సూచించడం.
• పన్ను బకాయిదారుల జాబితా రూపొందించడం.
• సమాజాభివృద్ధి కార్యక్రమాల నిర్వహణలో ద్రవ్య, వస్తు సంబంధమైన విరాళాలు సేకరించడం, అన్ని వర్గాల మధ్య శాంతి ఐక్యతా భావాలను పెంపొందించేందుకు కృషి చేయడం.

వార్డు సభ్యులు/ పంచాయతీ సభ్యులు
గ్రామాన్ని జనాభా ప్రాతిపదికపై వార్డులుగా విభజిస్తారు. ప్రతి వార్డు నుంచి ఒక సభ్యుడు ఎన్నికవుతాడు. వీరిని ఓటర్లు ఐదేళ్ల కాలానికి ఎన్నుకుంటారు. పార్టీ రహితంగా ఎన్నికలను నిర్వహిస్తారు. ఒక సభ్యుడు ఒకటి కంటే ఎక్కువ వార్డుల నుంచి పోటీ చేయడానికి వీలు లేదు. ప్రతి గ్రామ పంచాయతీలో సర్పంచ్‌తో కలిసి కనిష్టంగా 5, గరిష్టంగా 21 మంది వరకు సభ్యులు ఉంటారు. వార్డుల విభజన గ్రామ జనాభాను బట్టి కింది విధంగా ఉంటుంది.

300 వరకు జనాభా ఉంటే	5 వార్డులు
300-500 వరకు	7 వార్డులు
500-1500 వరకు	9 వార్డులు
1500-3000 వరకు	11 వార్డులు
3000-5000 వరకు	13 వార్డులు
5000-10,000 వరకు	15 వార్డులు
10,000-15,000 వరకు	17 వార్డులు
15,000 పైన	19 నుంచి 21 వార్డులు