భూసంస్కరణలు

• వార్షిక గణాంకాల్ని పరిశీలిస్తే.. వ్యవసాయరంగం వృద్ధిరేటు అధికంగా ఉన్న సంవత్సరాల్లో దేశ ఆర్థిక వృద్ధిరేటు ఎక్కువగా ఉందని అవగతమవుతుంది. దేశ ఆర్థికాభివృద్ధికి వ్యవసాయ రంగ అభివృద్ధి కీలకమని చెప్పవచ్చు.
• నిర్మాణాత్మక, విప్లవాత్మక మార్పులు వస్తేనే వ్యవసాయ రంగం అభివృద్ధి చెందుతుంది. దేశంలో, రాష్ట్రంలోని అత్యధిక శాతం గ్రామీణ జనాభాకు వ్యవసాయమే జీవనాధారం. వీరి జీవన ప్రమాణాల్లో మార్పులు వచ్చినప్పుడే సర్వతోముఖాభివృద్ధి జరిగి దేశం ప్రగతి పథంలో పురోగమిస్తుంది.
• వ్యవసాయ రంగం వేగంగా అభివృద్ధి చెందకపోవడానికి, ఆ రంగంలోని స్తబ్దతకు వ్యవస్థాగత అంశాలే ప్రధాన కారణం. ఈ పరిస్థితిలో మార్పు రావడానికి నిర్మాణాత్మక చర్యల ఆవశ్యకత ఉంది.
• భూయాజమాన్యంలో అసమాన పంపిణీలు, భూకేంద్రీకరణ, లాభసాటిలేని కమతాలు, కమతాల విభజన, విఘటన, అధిక కౌలుపరిమాణం, కౌలుదార్లకు భద్రత లేకపోవడం, వివిధ రకాలైన కౌలుదారీ పద్ధతులు, గ్రామీణ రుణ సమస్యలు తదితర అభివృద్ధి నిరోధక లక్షణాలున్న వ్యవస్థల్లో భూసంస్కరణలు ప్రధాన పాత్ర వహిస్తాయి.

1. వ్యవసాయ రంగంలో నిర్మాణాత్మక మార్పుల ద్వారా అభివృద్ధి సాధించడం కోసం ప్రభుత్వం స్వయంగా ప్రవేశపెట్టే సంస్కరణలు.
2. ఆర్థిక, రాజకీయ, సాంఘిక సంఘర్షణల నుంచి బయటపడేందుకు.. అంటే వ్యవసాయదారుల్లో నానాటికీ పెరుగుతున్న అసంతృప్తి నుంచి తప్పించుకోవడానికి, వారిని ఉపశమింపజేయడానికి ప్రభుత్వం ప్రవేశపెట్టే భూసంస్కరణలు.

• లోపభూయిష్ట భూస్వామ్య విధానాలే భారతదేశ వ్యవసాయ రంగంలో తక్కువ ఉత్పాదకతకు కారణమని 1889లో డాక్టర్ వాల్కర్ తెలిపారు.
• సమర్థమైన వ్యవసాయాన్ని కొనసాగించడానికి అవసరమయ్యే ముఖ్యమైన ఆర్థికాంశాలను సరఫరా చేసినప్పుడే భారతదేశ వ్యవసాయదారుల జీవన ప్రమాణాల అభివృద్ధి సాధ్యమవుతుందని డాక్టర్ ఆర్.కె. ముఖర్జీ పేర్కొన్నారు. భూస్వామ్య పద్ధతుల్లో సంస్కరణలు ప్రవేశపెట్టడానికి ఆధునిక సాంకేతిక విజ్ఞానం, సహకార వ్యవసాయం అంతగా దోహదపడవని ఈయన తెలిపారు.
• భారతదేశంలో గ్రామీణాభివృద్ధికి అతి ముఖ్యమైన నిరోధం సాంఘికమైనదేనని, అది వ్యవస్థాపూర్వక చట్టమే (ఫ్రేమ్ వర్క్) నని హెరాల్డ్ మాన్ పేర్కొన్నారు.
• స్వాతంత్య్రం అంటే కేవలం విదేశీ పాలన నుంచి విముక్తి పొందడమేకాదని.. భారతీయ పెట్టుబడిదారులు, భూస్వాముల దోపిడి నుంచి ప్రజలను (రైతులను) విముక్తుల్ని చేయాలని మహాత్మాగాంధీ పేర్కొన్నారు.
• జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 1928లో ఉత్తర ప్రదేశ్‌లో నిర్వహించిన రాజకీయ సభలో భూస్వామ్య విధానం తొలగింపు అనేది కాంగ్రెస్ కార్యక్రమాల్లో ముఖ్యమైన అంశంగా ఉండాలని సూచించారు. రైతులపై భారతదేశ భవిష్యత్తు ఆధారపడి ఉందని ఆయన పేర్కొన్నారు.

1. ప్రభుత్వ చట్టాల ద్వారా వచ్చిన భూ సంస్కరణలు: చట్టాల ద్వారా వ్యవసాయం, దాని అనుబంధ రంగాల్లో మార్పులు తీసుకువచ్చారు. కేంద్ర ప్రభుత్వం నిర్దేశించిన లక్ష్యాలకు అనుగుణంగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు కూడా చట్టాలు చేసి అమలు పరిచాయి. మధ్యవర్తుల తొలగింపు, కౌలుదారీ చట్టాలు, భూకమతాలపై గరిష్ట పరిమితి చట్టం మొదలైనవి ఈ కోవలోకి వస్తాయి.
2. ప్రజా ఉద్యమాల ద్వారా వచ్చిన సంస్కరణలు: రైతు ఉద్యమాల ఫలితంగానూ వ్యవసాయ సంబంధ అంశాల్లో మార్పులు వచ్చాయి. తెలంగాణా సాయుధ పోరాటం, నక్సల్‌బరీలో ప్రారంభమైన నక్సలైట్ ఉద్యమం, భూ ఆక్రమణల ఫలితంగా కొన్ని గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో ప్రజల మనోగతాల ఆధారంగా భూయాజమాన్యంలో చోటుచేసుకున్న మార్పులు, కౌలుదారీ హక్కులు మొదలైనవి వీటికి ఉదాహరణలు.
3. చట్టాలు, ప్రజా ఉద్యమాల ఫలితంగా వచ్చిన భూ సంస్కరణలు: ఒకవైపు రైతులు ఉద్యమాలు చేయడం, మరోవైపు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు చట్టాలు చేయడం వల్ల భూ సంస్కరణలు అమలయ్యాయి. కేరళ, పశ్చిమబెంగాల్ రాష్ట్రాల్లో ప్రజా ఉద్యమాలు, వామపక్ష ప్రభుత్వాలు తీసుకున్న చర్యలు వీటికి ఉదాహరణగా పేర్కొనవచ్చు.
4. ప్రజల నుంచి ఐచ్ఛికంగా వచ్చిన భూ సంస్కరణలు: భూస్వాములు, పెత్తందార్లు వారంతట వారే ఐచ్ఛికంగా యాజమాన్య హక్కులను వదులుకోవడం వల్ల కూడా భూ సంబంధాల్లో మార్పులు వచ్చాయి. భూదాన, గ్రామదాన ఉద్యమాలు ఈ రకానికి చెందినవి.

మాదిరి ప్రశ్నలు