పరిచయం

"దేశ భాషలందు తెలుగు లెస్స" అని విజయనగర చక్రవర్తి శ్రీకృష్ణదేవరాయలు ఉద్ఘాటించిన మాటలు తెలుగు భాష ఔన్నత్యాన్ని, మాధుర్యాన్ని చాటిచెప్పాయి. అయితే, నేటి ఆధునిక యుగంలో, ముఖ్యంగా ప్రపంచీకరణ (globalization) మరియు సాంకేతిక విప్లవం నేపథ్యంలో, ఆంగ్ల భాషా ప్రాబల్యం అనూహ్యంగా పెరిగింది. ఈ ప్రభావంతో చాలా మంది తమ మాతృభాషను పలకడానికి, రాయడానికి సంకోచిస్తున్నారు, క్రమంగా తమ మాతృ భాష ప్రాముఖ్యతను విస్మరిస్తున్నారనే ఆందోళన పెరుగుతోంది. ఈ పరిణామం మన సాంస్కృతిక వారసత్వంపై, భవిష్యత్ తరాలపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపుతుంది? మాతృభాషను సంరక్షించుకుంటూనే ఆధునిక ప్రపంచంతో ఎలా మమేకం కావాలి?

భాషలు జ్ఞాన సముపార్జనకు ప్రతీకలు...

• ప్రపంచంలో భాషలు కేవలం సమాచార మార్పిడి సాధనాలు మాత్రమే కాదు, అవి మానవ సంస్కృతి, చరిత్ర, మరియు జ్ఞాన సముపార్జనకు ప్రతీకలు.
• ప్రతి భాష దానికంటూ ఒక ప్రత్యేకమైన చరిత్రను, సంస్కృతిని, సంప్రదాయాలను, మరియు జ్ఞానాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
• అయితే, ఆధునిక ప్రపంచంలో భాషలు వేగంగా అంతరించిపోవడం ఒక ఆందోళన కలిగించే విషయం. భాషలు అంతరించిపోతే, వాటితో పాటు ఆ భాషలు మాట్లాడే ప్రజల వారసత్వం, సాంస్కృతిక సంపద, మరియు సంప్రదాయాలు కూడా కాలగర్భంలో కలిసిపోతాయి.

ప్రపంచ భాషల ప్రస్తుత స్థితి: ఒక విశ్లేషణ

ప్రపంచవ్యాప్తంగా భాషల మనుగడ:

• ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఇప్పుడు 7,000కు పైగా భాషలు మనుగడలో ఉన్నాయి.
• గత శతాబ్ద కాలంలో దాదాపు 2,000 భాషలు పూర్తిగా కనుమరుగైపోయాయి.
• ప్రస్తుతం మనుగడలో ఉన్న 7,000కు పైగా భాషల్లో సుమారు 3,000 భాషలు ప్రమాదం అంచుల్లో ఉన్నాయి. తక్షణ పరిరక్షణ చర్యలు చేపట్టకుంటే, ఇవి కూడా అంతరించిపోయే అవకాశం ఉంది.

భాషలు అంతరించిపోవడానికి గల కారణాలు:

ప్రభుత్వాల అణచివేత ధోరణి:

• అల్పసంఖ్యాకులు మాట్లాడుకునే భాషలలో బోధనావకాశాలు కల్పించకపోవడం వంటి చర్యలు భాషల మనుగడకు ముప్పుగా మారుతున్నాయి.

ప్రపంచీకరణ:

• విపణికి అవసరమైన భాషల ప్రాబల్యం వల్ల ఇతర భాషలు ప్రాముఖ్యత కోల్పోయి, ప్రమాదంలో పడుతున్నాయి.

నియంతృత్వ పాలన:

• నాజీ నియంత హిట్లర్ వంటి పాలకులు తమ ఆధిపత్య భాషను బలవంతంగా ప్రజలపై రుద్దడం వల్ల అనేక భాషలు కనుమరుగయ్యాయి.

రాజకీయ, ఆర్థిక ఆధిపత్య ధోరణులు:

• ప్రజాస్వామ్య దేశాలలో కూడా, పాలకుల రాజకీయ, ఆర్థిక ఆధిపత్య ధోరణుల కారణంగా అల్పసంఖ్యాకుల భాషలకు ముప్పు వాటిల్లుతోంది.

భాషా వైవిధ్యంలో ప్రపంచ నాయకులు

పాపువా న్యూగినీ - ఒక ఆదర్శం:

• ప్రపంచంలోనే అత్యధిక భాషలు మనుగడలో ఉన్న దేశం పాపువా న్యూగినీ.
• ఈ దేశంలో 33 భాషా కుటుంబాలకు చెందిన 800కు పైగా భాషలు మనుగడలో ఉన్నాయి.
• పాపువా న్యూగినీలో ఇంగ్లిష్‌తో సహా నాలుగు అధికార భాషలు ఉన్నప్పటికీ, అక్కడి రాజ్యాంగం స్థానిక భాషలను గుర్తించి, వాటి మనుగడను దెబ్బతీసే చర్యలు చేపట్టలేదు.
• ఈ దేశం విస్తీర్ణంలోనూ, జనాభాలోనూ, ఆర్థికంగానూ చిన్నదైనా, భాషా బాహుళ్యానికి భరోసా కల్పించడంలో ప్రపంచానికే ఆదర్శంగా నిలుస్తోంది.

భారతదేశం - భాషా వైవిధ్యత :

• పాపువా న్యూగినీ తర్వాత భాషా బాహుళ్యంలో భారతదేశం రెండో స్థానంలో ఉంది.
• 'ఎథ్నోలాగ్ – లాంగ్వేజెస్ ఆఫ్ ది వరల్డ్' జాబితా ప్రకారం మన దేశంలో 456 భాషలు మనుగడలో ఉన్నాయి.
• వీటిలో 10,000 మందికి పైగా జనాభా మాట్లాడే భాషలు 122 ఉన్నాయి.
• 10 లక్షల మందికి పైగా జనాభా మాట్లాడే భాషలు 30 ఉన్నాయి.
• మన రాజ్యాంగం 22 భాషలను గుర్తించింది.

భారతదేశంలోని భాషా కుటుంబాలు:

• ప్రధానంగా ఉత్తరాదిలో ఇండో-ఆర్యన్ కుటుంబానికి చెందిన భాషలు (ఉదా: హిందీ, బెంగాలీ) మాట్లాడేవారి జనాభా ఎక్కువ.
• దక్షిణాదిలో ద్రవిడ భాషా కుటుంబానికి చెందిన భాషలు (ఉదా: తెలుగు, తమిళం, కన్నడ, మలయాళం) మాట్లాడేవారి జనాభా ఎక్కువ.
• ఇండో-ఆర్యన్, ద్రవిడ భాషా కుటుంబాలే కాకుండా; ఆస్ట్రో ఆసియాటిక్, సైనో-టిబెటన్, తాయ్ కడాయ్, అండమాన్ తదితర భాషా కుటుంబాలకు చెందిన భాషలు కూడా భారతదేశంలో ఉన్నాయి.

భారతదేశంలో ప్రమాదంలో ఉన్న భాషలు:

అంతరించిపోయిన భాషలు:

• మన దేశంలో గత 50 ఏళ్లలో 220 భాషలు అంతరించిపోయాయి.

ప్రమాదంలో ఉన్న భాషలు:

• యునెస్కో (UNESCO) ప్రకటించిన ప్రకారం, మరో 197 భాషలు ప్రమాదం అంచుల్లో ఉన్నాయి.

భాషల పరిరక్షణ - ప్రజాస్వామిక బాధ్యత

భాషల ప్రాముఖ్యత:

• నెల్సన్ మండేలా అన్నట్లు, "ఒక మనిషితో మనం అతడికి అర్థమయ్యే భాషలో మాట్లాడితే, అది అతడి మస్తిష్కానికి చేరుతుంది. అతడి భాషలోనే మాట్లాడితే, అది అతడి హృదయానికి చేరుతుంది."
• భాష కేవలం సమాచార మార్పిడికి మాత్రమే కాకుండా, మానవ సంబంధాలను, భావోద్వేగాలను పంచుకోవడానికి కూడా చాలా ముఖ్యం.

"ఒక సంస్కృతిని నాశనం చేయాలంటే, ముందుగా దాని భాషను, చరిత్రను చంపాలి" అనేది జాత్యహంకార నియంతల విధానం. ఇది భాష మరియు సంస్కృతి మధ్య ఉన్న లోతైన సంబంధాన్ని తెలియజేస్తుంది.

ప్రజాస్వామ్యంలో భాషా వైవిధ్యత :

• ఆధిపత్య ధోరణులు భాషారంగం సహా ఏ రంగంలో ఉన్నా, ప్రజాస్వామ్యం మనుగడ సాగించలేదు.
• ఏడు రంగులు హరివిల్లు ప్రత్యేకత అయినట్లే, భాషా బాహుళ్యమే మన దేశ సాంస్కృతిక ప్రత్యేకత.
• హరివిల్లుకు ఒకే రంగు పూసి, దాని వర్ణవైవిధ్యాన్ని రూపుమార్చాలని అనుకోవడం ఎంతటి వెర్రి ఆలోచనో, దేశంలోని భాషా బాహుళ్యానికి విఘాతం కలిగించే ప్రయత్నాలు చేయడం కూడా అంతటి వెర్రితనమే.

ప్రభుత్వాల పాత్ర:

• భాషా బాహుళ్యంలోని వైవిధ్యాన్ని కాపాడుకోవడం, అల్పసంఖ్యాకుల భాషా సంస్కృతుల మనుగడకు భరోసాను ఇవ్వడం ప్రజాస్వామిక ప్రభుత్వాల బాధ్యత.
• దురదృష్టవశాత్తు, మన దేశంలో భాషలకు కూడా రాజకీయాల చీడ సోకింది. భాషల మధ్య సంబంధాలపై అవగాహన లేకుండా, అనవసరమైన ప్రవచనాలు చెప్పడం మన దౌర్భాగ్యం. ఇటువంటి చర్యలు భాషల మధ్య ఐక్యతను దెబ్బతీసి, వాటి మనుగడకు మరింత ప్రమాదాన్ని సృష్టిస్తాయి.

ముగింపు

• భాషల పరిరక్షణ అనేది కేవలం భాషావేత్తల బాధ్యత కాదు, అది ప్రతి ఒక్కరి సామాజిక బాధ్యత. ప్రభుత్వాలు, విద్యాసంస్థలు, మరియు ప్రజలు కలిసి భాషల ప్రాముఖ్యతను గుర్తించి, వాటిని పరిరక్షించడానికి తగిన చర్యలు తీసుకోవాలి. బహుళ భాషా వాతావరణాన్ని ప్రోత్సహించడం, అల్పసంఖ్యాక భాషలకు బోధనావకాశాలు కల్పించడం, మరియు సాంస్కృతిక వారసత్వాన్ని కాపాడటం ద్వారా మనం భాషా వైవిధ్యాన్ని కాపాడుకోవచ్చు. ఇది మన దేశ సంస్కృతికి, మరియు ప్రపంచ మానవాళి వారసత్వానికి మనం అందించే గొప్ప సేవ అవుతుంది.

పోటీపరీక్షలకు ఉపయోగపడే MCQs

1.    ప్రపంచంలోనే అత్యధిక భాషలు మనుగడలో ఉన్న దేశం ఏది?
ఎ) భారతదేశం
బి) చైనా
సి) ఇండోనేషియా
డి) పాపువా న్యూగినీ
జవాబు: డి) పాపువా న్యూగినీ

2.    'ఎథ్నోలాగ్ – లాంగ్వేజెస్ ఆఫ్ ది వరల్డ్' జాబితా ప్రకారం భారతదేశంలో ఎన్ని భాషలు మనుగడలో ఉన్నాయి?
ఎ) 350
బి) 400
సి) 456
డి) 500
జవాబు: సి) 456

3.    భారత రాజ్యాంగం ఎన్ని భాషలను గుర్తించింది?
ఎ) 18
బి) 20
సి) 22
డి) 24
జవాబు: సి) 22

4.    యునెస్కో (UNESCO) ప్రకటించిన ప్రకారం, భారతదేశంలో ప్రమాదం అంచుల్లో ఉన్న భాషల సంఖ్య ఎంత?
ఎ) 150
బి) 175
సి) 197
డి) 210
జవాబు: సి) 197

5.    "ఒక మనిషితో మనం అతడికి అర్థమయ్యే భాషలో మాట్లాడితే, అది అతడి మస్తిష్కానికి చేరుతుంది. అతడి భాషలోనే మాట్లాడితే, అది అతడి హృదయానికి చేరుతుంది" అని ఎవరు అన్నారు?
ఎ) మహాత్మా గాంధీ
బి) నెల్సన్ మండేలా
సి) మార్టిన్ లూథర్ కింగ్ జూనియర్
డి) అబ్రహం లింకన్
జవాబు: బి) నెల్సన్ మండేలా

6.    భారతదేశంలో ప్రధానంగా దక్షిణాదిలో ఏ భాషా కుటుంబానికి చెందిన భాషలు మాట్లాడేవారి జనాభా ఎక్కువ?
ఎ) ఇండో-ఆర్యన్
బి) ఆస్ట్రో ఆసియాటిక్
సి) ద్రవిడ
డి) సైనో-టిబెటన్
జవాబు: సి) ద్రవిడ