1. క్లౌడ్ బరస్ట్ అంటే ఏమిటి..?

• క్లౌడ్ బరస్ట్ అంటే కేవలం కొన్ని నిమిషాల వ్యవధిలో, ఒక చిన్న భౌగోళిక ప్రాంతంలో (సాధారణంగా 20 నుంచి 30 చదరపు కిలోమీటర్లు) అత్యధిక తీవ్రతతో కురిసే అకాల భారీ వర్షం.
• భారత వాతావరణ శాఖ (IMD) ప్రకారం, గంటకు 100 మిల్లీమీటర్ల (mm) లేదా అంతకంటే ఎక్కువ వర్షపాతం నమోదైతే దానిని క్లౌడ్ బరస్ట్ అంటారు. 
• ఇది ఒక సాధారణ వర్షపాతం కన్నా చాలా వేగంగా, అత్యంత శక్తివంతంగా ఉంటుంది. ఇది ప్రధానంగా గంటల వ్యవధిలో కురిసే వర్షం కాదు, కేవలం నిమిషాల్లోనే మొత్తం వర్షం కురిసిపోతుంది.

2. క్లౌడ్ బరస్ట్ ఎలా సంభవిస్తుంది..?

• క్లౌడ్ బరస్ట్ ఏర్పడటానికి అనేక కారణాలు ఉన్నాయి. ప్రధానంగా, ఇది క్యుములోనింబస్ (Cumulonimbus) మేఘాల వల్ల సంభవిస్తుంది.  
• ఈ మేఘాలు భూమి ఉపరితలం నుంచి 15 కిలోమీటర్ల వరకు నిలువుగా వ్యాపించి ఉంటాయి. ఈ మేఘాలలో నీటి ఆవిరి, నీటి బిందువులు మరియు మంచు కణాలు అధిక మొత్తంలో నిల్వ ఉంటాయి. 

క్లౌడ్ బరస్ట్ సంభవించే విధానం...

• అసాధారణ తేమ: వాతావరణంలో తేమ శాతం ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు, వేడిగా ఉండే గాలి పైకి వెళ్తుంది.
• సంవహనం (Convection): ఈ వేడి గాలి పైకి వెళ్లేటప్పుడు చల్లబడి మేఘాలను ఏర్పరుస్తుంది. గాలి వేగంగా పైకి కదిలేకొద్దీ, క్యుములోనింబస్ మేఘాలు భారీగా, నిలువుగా పెరుగుతాయి.
• నీటి నిల్వ: ఈ మేఘాలలో ఎక్కువ మొత్తంలో నీటి బిందువులు మరియు మంచు కణాలు నిల్వ అవుతాయి. మేఘాలలోని పైభాగాన ఉన్న శీతల గాలులు నీటి బిందువులను క్రిందికి పడకుండా అడ్డుకుంటాయి.
• నీటి స్థూపం: ఒక దశలో మేఘం తనలో ఉన్న నీటి మొత్తాన్ని నిలుపుకోలేనప్పుడు, మొత్తం నీరు ఒకేసారి ఒక నీటి స్థూపం (water column)లా క్రిందికి విపరీతమైన వేగంతో పడిపోతుంది. దీనినే క్లౌడ్ బరస్ట్ అంటారు.

    ➤IB 4987 Jobs : ఇంటెలిజెన్స్ బ్యూరో సెక్యూరిటీ అసిస్టెంట్/ఎగ్జిక్యూటివ్ పోస్టులకు పరీక్షా విధానం, సిలబస్.. ప్రిపరేషన్ ప్లాన్ పూర్తి వివరాలు...!

3. క్లౌడ్ బరస్ట్ ఎక్కడ ఎక్కువగా సంభవిస్తాయి..?

క్లౌడ్ బరస్ట్‌లు ఎక్కువగా కొండ ప్రాంతాలలో సంభవిస్తాయి. దీనికి కారణం.,

• భౌగోళిక పరిస్థితులు: కొండలు మరియు పర్వతాలు తేమతో కూడిన గాలులను నిరోధించి, వాటిని పైకి కదిలేలా చేస్తాయి. ఈ గాలి పైకి వెళ్లినప్పుడు వేగంగా చల్లబడి మేఘాలు ఏర్పడతాయి.
• ఒరొగ్రాఫిక్ లిఫ్ట్: కొండలు గాలిని పైకి నెట్టడాన్ని 'ఒరొగ్రాఫిక్ లిఫ్ట్' అంటారు. ఈ ప్రక్రియ వల్ల మేఘాలు మరింత భారీగా తయారవుతాయి.
• వేగవంతమైన వరదలు: కొండ ప్రాంతాలలో వర్షం కురిసినప్పుడు, నీరు చాలా వేగంగా లోతట్టు ప్రాంతాలకు ప్రవహిస్తుంది. దీనివల్ల ఆకస్మిక వరదలు (flash floods), కొండచరియలు విరిగిపడటం (landslides) వంటి విపత్తులు సంభవిస్తాయి.

4. క్లౌడ్ బరస్ట్ వల్ల కలిగే ప్రభావాలు...

క్లౌడ్ బరస్ట్ ఒక ప్రాంతంలో విధ్వంసక ప్రభావాలను కలిగి ఉంటుంది.

• ఆకస్మిక వరదలు: కొద్ది సమయంలో భారీ వర్షం కురవడంతో నదులు, వాగులు ఉప్పొంగి, ఆకస్మిక వరదలు వస్తాయి.
• కొండచరియలు విరిగిపడటం: మట్టి, రాళ్ళు భారీ వర్షం కారణంగా వదులుగా మారి, కొండచరియలు విరిగిపడటానికి కారణమవుతాయి. ఇది రోడ్లను, భవనాలను ధ్వంసం చేసి ప్రాణనష్టానికి దారితీస్తుంది.
• ప్రాణ, ఆస్తి నష్టం: క్లౌడ్ బరస్ట్ వల్ల సంభవించే వరదలు మరియు కొండచరియలు విరిగిపడటం వల్ల ప్రజలు, పశువులు మరణిస్తారు, ఇళ్ళు, పంటలు మరియు మౌలిక సదుపాయాలు దెబ్బతింటాయి.

5. క్లౌడ్ బరస్ట్‌ను అంచనా వేయడం సాధ్యమేనా..?

• క్లౌడ్ బరస్ట్‌లను అంచనా వేయడం చాలా కష్టం. ఇది చాలా చిన్న ప్రాంతంలో, తక్కువ సమయంలో సంభవిస్తుంది కాబట్టి సాధారణ వాతావరణ రాడార్ వ్యవస్థలు వీటిని ఖచ్చితంగా గుర్తించలేవు.
• అయితే, కొన్ని ఆధునిక వాతావరణ ఉపగ్రహాలు, రాడార్లు మరియు సూపర్ కంప్యూటర్ల సహాయంతో వీటిని అంచనా వేయడానికి ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి.

6. క్లౌడ్ బరస్ట్‌కు సంబంధించి భారతదేశంలో తీసుకుంటున్న చర్యలు...

• డెవలప్‌మెంట్ ఆఫ్ రాడార్ నెట్‌వర్క్: భారత వాతావరణ శాఖ దేశవ్యాప్తంగా రాడార్ల నెట్‌వర్క్‌ను విస్తరిస్తోంది. ఇది వర్షపాతాన్ని, మేఘాల కదలికలను నిశితంగా పరిశీలించడానికి ఉపయోగపడుతుంది.
• ప్రాంతీయ వాతావరణ కేంద్రాలు: కొండ ప్రాంతాలలో ప్రత్యేక వాతావరణ కేంద్రాలను ఏర్పాటు చేసి, క్లౌడ్ బరస్ట్‌ల సంభావ్యతను అంచనా వేయడానికి ప్రయత్నిస్తున్నారు.
• ప్రజలకు అవగాహన: విపత్తుల నిర్వహణ సంస్థలు ప్రజలకు క్లౌడ్ బరస్ట్, వరదల గురించి అవగాహన కల్పించి, విపత్తులు సంభవించినప్పుడు ఎలా స్పందించాలో శిక్షణ ఇస్తున్నాయి.

క్లౌడ్ బరస్ట్ అనేది ఒక సహజ విపత్తు. భౌగోళికంగా కొండ ప్రాంతాలలో నివసించే ప్రజలు వీటి గురించి అవగాహన కలిగి ఉండటం మరియు ప్రభుత్వ యంత్రాంగం నివారణ చర్యలు తీసుకోవడం చాలా అవసరం.

☛ Follow our YouTube Channel (Click Here)

☛ Follow our Instagram Page (Click Here)

☛ Join our WhatsApp Channel (Click Here)

☛ Join our Telegram Channel (Click Here)