జూలై 23 న బాల గంగాధర్ తిలక్ జయంతి

ప్రధానాంశాలు

• జననం: 1856 జూలై 23న మహారాష్ట్రలోని రత్నగిరిలో జన్మించారు.
• స్వాతంత్య్ర సమరయోధుడు, న్యాయవాది బాల్ గంగాధర్ తిలక్‌ను లోక్మాన్య తిలక్ అని కూడా అంటారు.
• విద్యావేత్త: దక్కన్ ఎడ్యుకేషన్ సొసైటీ (1884) వ్యవస్థాపకుడైన‌ సహచరుడు గోపాల్ గణేష్ అగార్కర్, మ‌రికొంత‌మందితో క‌లిసి 1885లో పూణేలో ఫెర్గూసన్ కాలేజీ (1885) స్థాపించారు.
• భావజాలం: ఆయ‌న హిందువు భ‌క్తుడు, అలాగే అణచివేతకు వ్య‌తిరేకంగా పోరాడేలా ప్ర‌జ‌ల‌ను ప్రోత్స‌హించ‌డానికి హిందూ గ్రంథాలను ఉపయోగించాడు.
• స్వీయ పాలన ఆవశ్యకతను నొక్కిచెప్పారు. స్వీయ పాలన లేదా స్వరాజ్యం లేకుండా, పురోగతి సాధ్యం కాదని నమ్మాడు.
• నినాదం: "స్వరాజ్యం నా జన్మహక్కు, నాకు అది కావాలి"
• ఇంగ్లీష్ జర్నలిస్ట్ వాలెంటైన్ చిరోల్ రాసిన ‘ఇండియన్ అన్రెస్ట్’ పుస్తకంలో తిలక్ ‘ఫాద‌ర్ ఆఫ్ ఇండియన్ అన్రెస్ట్’ అని పేర్కొంది.
• రాజకీయ ఉద్యమాలతో వెళ్ళడానికి సాంస్కృతిక, మత పునరుజ్జీవనం ప్రాముఖ్యతను నొక్కి చెప్పారు.
• మహారాష్ట్ర ప్రాంతంలో గణేష్ చతుర్థి పండుగ ప్రాచుర్యం పొందింది.
• చక్రవర్తి ఛత్రపతి శివాజీ జయంతి సందర్భంగా శివజయంతి వేడుకలను ఆయ‌న‌ ప్రచారం చేశారు.
• రాజకీయ జీవితం: సంపూర్ణ స్వాతంత్య్రం లేదా స్వరాజ్యం (స్వయం పాలన) ఉండాల‌ని న‌మ్మిన వారిలో ఆయన ఒకరు. ఉగ్ర‌వాద‌ దృక్పథం ఉన్న లాలా లాజ్‌పతి రాయ్, బిపిన్ చంద్ర పాల్‌తో క‌లిసి లాల్-బాల్-పాల్ త్రయంగా ఏర్పడ్ఢారు. 1890 లో ఆయ‌న ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ (ఐఎన్‌సి) లో చేరారు.
• సూరత్ స్ప్లిట్: 1907 లో సూరత్ సెషన్‌లో ఐఎన్‌సీని రెండు గ్రూపులుగా విభజించింది - తీవ్రవాదులు, మితవాదులు.
• కారణం: తిలక్ లేదా లాజ్‌పత్ రాయ్ అధ్యక్షుడిగా ఉండాలని ఉగ్రవాదులు కోరుకున్నారు. కానీ రాస్‌బెహారీ ఘోస్‌ను అధ్యక్షుడిగా ప్రకటించ‌డం తో తీవ్ర‌వాద భావాల‌ను ఆశ్రయించారు. అందువల్ల సూరత్ స్ప్లిట్ జరిగింది.
• నిరసన ద్వారా బ్రిటిష్ దౌర్జన్య పాలనను అంతం చేయాలని ఉగ్రవాదులు కోరుకోగా, మితవాదులు పరిపాలన, రాజ్యాంగ సంస్కరణలను లక్ష్యంగా చేసుకున్నారు.
• ఉగ్రవాద శిబిరానికి లాల్-బాల్-పాల్ నాయకత్వం వహించారు మరియు మితవాద శిబిరానికి గోపాల్ కృష్ణ గోఖ్లే నాయకత్వం వహించారు.

స్వాతంత్య్ర ఉద్యమానికి సహకారం:

• స్వదేశీ ఉద్యమాలను ప్రచారం చేసింది. విదేశీ వస్తువులను బహిష్కరించమని ప్రజలను ప్రోత్సహించింది.
• ఇండియన్ హోమ్ రూల్ ఉద్యమం: ఐరిష్ హోమ్ రూల్ ఉద్యమం తరహాలో ఇది బ్రిటిష్ ఇండియాలో ఒక ఉద్యమం.
• 1916 లో ప్రారంభమైన, విద్యావంతులైన ఇంగ్లీష్ మాట్లాడే ఉన్నత తరగతి భారతీయులకు అనీబీసెంట్, బాల్ గంగాధర్ తిలక్ నాయకత్వంలో స్వాతంత్య్ర‌ ఉద్యమానికి వేదికగా నిలిచినట్లు భావిస్తున్నారు.
• ఆల్ ఇండియా హోమ్ రూల్ లీగ్: తిలక్ ఏప్రిల్ 1916లో బెల్గాం వద్ద స్థాపించారు. మహారాష్ట్ర (బొంబాయి మినహా), సెంట్రల్ ప్రావిన్స్, కర్ణాటక, బెరార్లలో పని చేసింది.
• లక్నో ఒప్పందం (1916): తిలక్ నేతృత్వంలోని ఐఎన్‌సీ, ముహమ్మద్ అలీ జిన్నా నేతృత్వంలోని అఖిల భారత ముస్లిం లీగ్ మధ్య జాతీయవాద పోరాటంలో హిందూ-ముస్లిం ఐక్యత కోసం స‌యోధ్య కుదిరింది.
• జైలు: 1908 మరియు 1914 మధ్య, విప్లవకారులు ఖుదిరామ్ బోస్, ప్రఫుల్లా చాకి చర్యలను సమర్థించినందుకు మాండలే జైలులో 6 సంవత్సరాలు గడిపారు.
• జిల్లా జడ్జి మిస్టర్ కింగ్స్‌ఫోర్డ్‌ ప్రయాణించాల్సిన ట్రైన్ పై ఖుదిరామ్ బోస్, ప్రఫుల్లా చాకి బాంబులు విసిరి హత్య చేయడానికి ప్రయత్నించారు.
• వార్తా పత్రికలు: వీక్లీస్ కేసరి (మరాఠీ), మహారాట్ట (ఇంగ్లీష్).
• పుస్తకాలు: గీత రస్య, ఆర్కిటిక్ హోమ్ ఆఫ్ వేదాలు.
• మరణం: 1920 ఆగస్టు 1న మరణించాడు.